Αύξηση της παχυσαρκίας σε παγκόσμιο επίπεδο
Σε παγκόσμιο επίπεδο έχει παρατηρηθεί τις τελευταίες δεκαετίες μια δραματική αύξηση της παχυσαρκίας σε παιδικό και ενήλικο πληθυσμό, η οποία, σύμφωνα με τελευταία στοιχεία, φαίνεται να έχει επιδεινωθεί σημαντικά στα πλαίσια της πανδημίας COVID-19. Οι επιπτώσεις στη σωματική, αλλά και ψυχική υγεία είναι δυσμενείς και η ανάγκη για ανάπτυξη και εξέλιξη αποτελεσματικών στρατηγικών για την απώλεια και διατήρηση του σωματικού βάρους έχει γίνει επιτακτική. Οι διατροφικές παρεμβάσεις, αν και εν μέρει αρκετά αποτελεσματικές, εγκυμονούν συχνά τον κίνδυνο yo-yo effect με επαναπρόσληψη του βάρους που χάθηκε, οι διάφορες μέθοδοι βαριατρικής χειρουργικής είναι αρκετά παρεμβατικές με άμεσες και απώτερες μετεγχειρητικές επιπλοκές, ενώ οι ελάχιστοι εγκεκριμένοι από το FDA και την ΕΜΑ φαρμακευτικοί παράγοντες για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας παρουσίασαν ¨προβληματική¨ πορεία με απόσυρση σημαντικών αντιπροσώπων λόγω σημαντικών ανεπιθύμητων ενεργειών (fenfluramine – καρδιοτοξική δράση, lorcaserin – καρκινογόνος δράση, αμφεταμίνες – εξάρτηση).
Νέα φάρμακα στη θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη με πολλαπλά οφέλη
Η θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 είναι ένας από τους ιατρικούς τομείς, στον οποίο έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος και έχουν επέλθει ριζικές αλλαγές τις τελευταίες δεκαετίες. Μία ομάδα νέων φαρμάκων, που έχουν προστεθεί στη θεραπευτική μας φαρέτρα, τα ανάλογα του γλυκαγονόμορφου πεπτιδίου 1 (GLP-1) έχουν επιδείξει ευεργετικές επιπτώσεις τόσο στη γλυκαιμική ρύθμιση χωρίς να αυξάνουν την εμφάνιση υπογλυκαιμιών, όσο και στην πρόληψη καρδιαγγειακών και νεφρικών επιπλοκών σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη. Ο μηχανισμός δράσης των GLP-1 αγωνιστών βασίζεται στην γλυκοζοεξαρτώμενη αύξηση της παραγωγής ινσουλίνης από τα β-κύτταρα του παγκρέατος, αποτρέποντας έτσι την εμφάνιση υπογλυκαιμιών, αναστολή έκκρισης γλουκαγόνης από τα α-κύτταρα του παγκρέατος, καθώς και επιβράδυνση της γαστρικής κένωσης και γρήγορη επίτευξη αίσθησης κορεσμού.
Semaglutide, ένας νέος GLP1-αγωνιστής, που χορηγείται (και) από το στόμα και οδηγεί σε σημαντική απώλεια βάρους
Σε αυτό το τοπίο έρχονται νέα στοιχεία από το ερευνητικό πρόγραμμα STEP (Semaglutide Treatment Effect in People with obesity) να φέρουν στο φως την συμβολή ενός από τους νέους αντιδιαβητικούς παράγοντες, του GLP1-αγωνιστή Semaglutide, στην απώλεια βάρους σε ασθενείς με σημαντικού βαθμού παχυσαρκία.
Η Semaglutide, η οποία αναπτύχθηκε ως φάρμακο για την αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη και είναι ήδη διαθέσιμη σε ενέσιμη μορφή σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες (Γερμανία, Ολλανδία) με το όνομα Ozempic και σύντομα, ως ο πρώτος GLP1-αγωνιστής, σε μορφή δισκίου για λήψη από το στόμα με το όνομα Rybelsus, παρουσίασε από τις πρώτες ήδη μελέτες έγκρισης (SUSTAIN 7, SUSTAIN 9-10, SUSTAIN Forte) σημαντική απώλεια βάρους στους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, στους οποίους χορηγήθηκε Semaglutide σε σύγκριση με placebo, καθώς και σε head-to-head μελέτες με άλλους αντιδιαβητικούς παράγοντες (SUSTAIN 2-4, SUSTAIN 7-11), γεγονός που οδήγησε στο σχεδιασμό του κλινικού προγράμματος STEP, με στόχο τη μελέτη της δράσης της Semaglutide σε ασθενείς με παχυσαρκία. Το πρόγραμμα αυτό, αποτελέσματα του οποίου δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό The New England Journal of Medicine συμπεριέλαβε 4 κλινικές μελέτες φάσης IIIA και περισσότερους από 4500 ασθενείς με σημαντικού βαθμού παχυσαρκία (μ.ο. BMI 38 kg/m2, μ.ο. σωματικού βάρους 105 kg), οι οποίο έλαβαν Semaglutide σε εβδομαδιαία δόση 2.4 mg/εβδομάδα για ένα διάστημα 68 εβδομάδων. Μετά το πέρας του διαστήματος παρακολούθησης, οι ασθενείς που είχαν λάβει το φάρμακο είχαν χάσει 14.9% του αρχικού τους βάρους (μ.ο.15.3 kg) σε σύγκριση με 2.5 % σε ασθενείς που είχαν ακολουθήσει εντατικό πρόγραμμα διατροφής και άσκησης (-500 kcal/ημέρα, 150΄ άσκηση/εβδομάδα, καταγραφή και υπολογισμός γευμάτων κτλ.).(μ.ο. 2.6 kg), ενώ 70% των ασθενών στην ομάδα της Semaglutide είχαν πετύχει στον στόχο-απώλειας του 10% του αρχικού τους βάρους σε σύγκριση με 12% στην ομάδα ελέγχου. Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως η απώλεια βάρους στο 1/3 των ασθενών στην ομάδα της Semaglutide έφτανε στο 20% του αρχικού βάρους, ποσοστό που αγγίζει τα αποτελέσματα παρεμβάσεων 1-3 χρόνια μετά από sleeve γαστρεκτομή.
Ποια είναι τα οφέλη σε καρδιαγγειακό επίπεδο;
Παράλληλα, σημαντική μείωση παρατηρήθηκε στα επίπεδα της HbA1c, των λιπιδίων νηστείας και C-αντιδρώσας πρωτεΐνης, καθώς και στην περίμετρο μέσης των ασθενών, παράγοντες, που συνδέονται άμεσα με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Τα αποτελέσματα της κλινικής μελέτης SELECT, η οποία εξετάζει την ακριβή επίπτωση της Semaglutide σε καρδιαγγειακό επίπεδο και θα ολοκληρωθεί το 2023, αναμένεται να προσφέρουν περισσότερες πληροφορίες σχετικά.
Ήπιες γαστρεντερικές ενοχλήσεις παρατηρήθηκαν στο 74.2 % των ασθενών.
Αναφορικά με τις παρενέργειες, όπως και παλαιότεροι GLP-1 αγωνιστές (Dulaglutide, Liraglutide), η Semaglutide συνδέθηκε με την εμφάνιση γαστρεντερικών ενοχλήσεων (ναυτία, διάρροια, έμετος, δυσκοιλιότητα) σε 74.2 % των ασθενών της αντίστοιχης ομάδας, οι οποίες ήταν κατά κανόνα ήπιες και παροδικές, οδήγησαν, εντούτοις, σε πρόωρη διακοπή της αγωγής σε 7% των ασθενών σε σύγκριση με 3.1 % της ομάδας ελέγχου.
Συνοπτικά, μπορούμε να πούμε, πως οι νέοι φαρμακευτικοί παράγοντες, όπως τα GLP-1 ανάλογα που αναφέρονται στο άρθρο, έχουν αποδείξει σημαντικές ευεργετικές δράσεις τόσο στο μεταβολισμό του σπλαγχνικού λίπους, και κατ’ επέκτασιν στη βάση του μεταβολικού συνδρόμου, αλλά και σε επίπεδο καρδιαγγειακού συστήματος. Η παχυσαρκία είναι μια χρόνια ασθένεια και η αποτελεσματική και ασφαλής αντιμετώπισή της προϋποθέτει μια στοχευμένη και εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση, βασισμένη στη βελτίωση και διατήρηση ενός ισορροπημένου προτύπου ζωής, διατροφής και άσκησης. Η προσθήκη των νέων, πολλά υποσχόμενων φαρμακευτικών παραγόντων για τη θεραπεία της παχυσαρκίας, μπορεί να διευκολύνει με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα, σύμφωνα με τα νέα δεδομένα, την πορεία για την επίτευξη και διατήρηση της απώλειας βάρους, δεν υποκαθιστά, εντούτοις, τις συστάσεις για έναν υγιεινό και διατροφικά συνειδητοποιημένο τρόπο ζωής.
Δήμητρα Μπογδάνου Dr. med. (MD)
Ενδοκρινολόγος-Διαβητολόγος
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου J.W.Goethe της Φρανκφούρτης
Εξειδίκευση στη στοχευμένη θεραπεία της οστεοπόρωσης (DVO)
Πηγή:
- Wilding JPH, Batterham RL, Calanna S, Davies M, Van Gaal LF, Lingvay I, McGowan BM, Rosenstock J, Tran MTD, Wadden TA, Wharton S, Yokote K, Zeuthen N, Kushner RF; STEP 1 Study Group. Once-Weekly Semaglutide in Adults with Overweight or Obesity. N Engl J Med. 2021 Feb 10. doi: 10.1056/NEJMoa2032183. Epub ahead of print. PMID: 33567185.
- Ryan DH, Lingvay I, Colhoun HM, Deanfield J, Emerson SS, Kahn SE, Kushner RF, Marso S, Plutzky J, Brown-Frandsen K, Gronning MOL, Hovingh GK, Holst AG, Ravn H, Lincoff AM. Semaglutide Effects on Cardiovascular Outcomes in People With Overweight or Obesity (SELECT) rationale and design. Am Heart J. 2020 Nov;229:61-69. doi: 10.1016/j.ahj.2020.07.008. Epub 2020 Jul 17. PMID: 32916609
